روانشناسی کودک در نقش راهنمای ما برای درک بهتر و حمایت از رشد سالم کودکان عمل می کند. و روانشناس کودک روند رشد کودک از نوزادی تا نوجوانی را بررسی می کند و متخصصانی هستند که سعی می کنند این روند را معنا کنند. آنها نحوه یادگیری کودکان، نحوه تفکر آنها، واکنش های عاطفی، تعامل با محیط، روابط با همسالان، احساسات، خلق و خوی و شخصیت های در حال رشد را بررسی می کنند. یعنی سعی می کنند هرچیزی که مربوط به رشد کودک است را بفهمند و درک کنند. همچنین روانشناس کودک می تواند در زمینه های مختلفی تخصص داشته باشد و فقط در آن زمینه فعالیت کند. به عنوان مثال یک روانشناس آموزشی، به مسائل مربوط به رشد کودکان در محیط مدرسه می پردازد و یک روانشناس بالینی می تواند با کودکان دارای رشد غیر معمول کار کند.
بر این اساس روانشناسان کودک در حوزه وسیعی تحت عنوان روانشناسی کودک که به دنبال توصیف همه جنبه های کودکان از جمله تغییرات شناختی، اجتماعی و فیزیکی آنهاست، عمل می کنند. به طور کلی یک روانشناس کودک می تواند با کودکان و مراقبان اصلی آنها برای تحقیق، ارزیابی و احتمالا درمان مشکلات رشد کار کند. هر کودکی که یک روانشناس کودک با آن کار می کند غیر عادی تلقی نمی شود. یک روانشناس کودک ممکن است به دلایل مختلفی با کودکان به اصطلاح عادی کار کند. همچنین ممکن است با کودکانی کار کند که تصور می شود مشکلات خفیف ذهنی، عاطفی یا اجتماعی دارند. این ممکن است شامل مواردی مانند اضطراب یا کمرویی باشد. یا با کودکانی کار کنند که مشکلات روانی، عاطفی یا اجتماعی جدی دارند. مثلا کودکان خشن، کودکان اوتیستیک و کسانی که مورد آزار قرار گرفته اند اغلب از کمک روانشناس کودک بهره مند می شوند.
دوران کودکی دوران بسیار تاثیرگذاری در زندگی یک فرد است. روانشناس کودک باید در برخورد با کودکان، دلسوز، فهمیده و صبور باشد. روانشناس کودک اغلب از روش های درمانی مختلفی استفاده می کند که بسیاری از آنها مشابه روش های مورد استفاده در بزرگسالان است. درمان، مانند درمان شناختی رفتاری، اغلب یک مشکل رایج از درمان است. این نوع درمان اغلب شامل کمک به کودک می شود تا مشکلات خود را به روشی سالم و کارآمد حل کند. با اینحال کودکان در دوران کودکی اغلب نیازهای متفاوتی نسبت به بزرگسالان دارند. لذا روش های درمانی روانشناس کودک باید این نیازها را برآورده کند. به عنوان مثال کودکان ممکن است براحتی خسته شوند که این می تواند گزینه های درمانی سنتی را کمی پیچیده کند. برای غلبه بر این مانع، یک روانشناس کودک باید تا حد امکان تعاملات سرگرم کننده با بیماران خود داشته باشد.
بسیاری از روانشناسان کودک فعالیت های سرگرم کننده ای مانند کتاب های رنگ آمیزی و اسباب بازی ها را برای بیماران خردسال خود فراهم می کنند. بسیاری از این فعالیت ها در طول بازی درمانی استفاده می شود. همچنین یک روانشناس کودک هنگام کار با مشکلات روانی کودک، وضعیت روحی والدین را هم بررسی می کند. چراکه وجود اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی یا عصبانیت در مادر یا پدر از نظر مشاوره حائز اهمیت خواهد بود. لذا اگر میزان عصبانیت، اضطراب و مشکلات ارتباطی در خانواده زیاد است، باید روی این موارد کار کرد تا مشکلات کودک حل شود. بیشتر مشکلات و اختلالات رفتاری که در کودکان و نوجوانان دیده می شود، ناشی از روابط بد درون خانواده است.
